Preventie en behandeling van homocysteïne

Verhoogd homocysteïne is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Via voeding en suppletie met vitamines B6, B12 en foliumzuur kan dit risico verlaagd worden. Maar welke voeding helpt het best? En hoeveel moet worden gesuppleerd?

Homocysteïne is een in hoge doseringen giftig stofwisselingsproduct van het aminozuur methionine en is onder meer een krachtige initiator van vrije radicaalreacties. De ontdekking van de rol die deze stof in ons lichaam speelt, wordt als één van de belangrijkste klinische vindingen van de afgelopen 10 jaar beschouwd.

Belangrijkere risicofactor dan cholesterol

De cholesterolhypothese stelt dat mensen met een verhoogd cholesterol een hoger risico lopen op hart- en vaatziekten. Echter, bij een review van meerdere onderzoeken onder in totaal 68.000 personen werd ontdekt dat het ‘slechte’ LDL-cholesterol zo slecht nog niet is [3]. Volgens de onderzoekers gold voor alle onderzoeken dat er ofwel géén verband werd gevonden bij ouderen tussen verhoogd LDL-cholesterol en hart- en vaatziekten, ofwel dat het verband omgekeerd evenredig was. Dit laatste betekent dat LDL-cholesterol ook gezond kan zijn; het zou volgens de onderzoekers zelfs kunnen beschermen tegen parkinson en alzheimer. Dat is wel anders bij homocysteïne.

Een verhoogd homocysteïnegehalte blijkt, meer dan cholesterol, een belangrijke risicofactor te zijn voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten [1,4]. Er komt steeds meer wetenschappelijk bewijs dat homocysteïne de bloedvatwand kan beschadigen en zo aanleiding kan geven tot plaquevorming en minder elastische bloedvaten, waardoor de bloedstroming wordt belemmerd. Ook zou homocysteïne het samenklonteren van bloedplaatjes bevorderen. Op den duur kan dit resulteren in bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte. Ook andere aandoeningen, zoals neuraalbuisdefecten [2], mentale achteruitgang bij ouderen (dementie) en reumatoïde artritis zijn in verband gebracht met een verhoogd homocysteïnegehalte.

Verstoorde homocysteïnestofwisseling

Bij veel mensen is de homocysteïnestofwisseling gestoord, waardoor homocysteïne zich kan ophopen. Naar schatting 9% van de bevolking en ongeveer 20% van de patiënten met hart- en vaatproblemen lijdt aan een genetische afwijking, waardoor homocysteïne onvoldoende kan worden afgebroken [5]. Deze mensen hebben daarom sterk verhoogde homocysteïnegehaltes in het bloed. Maar minstens zo belangrijk is dat ook relatieve deficiënties van vitamine B6, vitamine B12 en vooral foliumzuur de homocysteïnegehaltes sterk kunnen verhogen.

Vitamine B6, B12 en foliumzuur zijn stoffen die essentieel zijn bij het normaliseren van een verhoogd homocysteïnegehalte. Deze drie B-vitamines spelen alle een belangrijke rol in zogenaamde methyleringsreacties in het lichaam, een belangrijk biochemisch proces waarbij een methylgroep (-CH3) wordt overgedragen. Daarbij leveren foliumzuur en vitamine B12 de benodigde methylgroepen. Het terugvormen van methionine uit het schadelijke homocysteïne is een belangrijk voorbeeld van een methyleringsreactie. Maar ook voor veel andere belangrijke reacties in het lichaam, zoals de synthese van neurotransmitters en de DNA-synthese, is een goed functionerende methylering essentieel.

Voeding rijk aan B-vitaminen

De aanpak begint altijd bij de voeding. Onze oervoeding bestond uit vitamine B-rijke planten, fruit, noten, vis, schelp- en schaaldieren en, wanneer dit voorhanden was, vlees. Onze hedendaagse voeding bestaat vooral uit verwerkt en rood vlees (wel rijk aan B12), margarine, melkproducten, geraffineerde granen en suikers. Bovendien zijn uit deze energierijke en makkelijk verteerbare voeding de micronutriënten grotendeels verdwenen. Hierin ligt de link met de vitaminetekorten die in de westerse wereld veel worden gezien, alsmede de welvaartsaandoeningen waarmee we te kampen hebben, zoals hart- en vaatziekten.

Naast oervoeding, wordt ook het mediterrane dieet geassocieerd met verhoogde vitaminen- en mineralengehaltes in het lichaam [6]. Mediterrane voeding bestaat vooral uit fruit, groenten, complexe koolhydraten, olijfolie, rode wijn, vis en wit vlees. Net als oervoeding levert het ook meer B-vitaminen dan een gemiddelde westerse voeding. Deze B-vitaminen dragen bij aan een lager homocysteïnegehalte.

Hoeveel suppleren

Het Nutrition Committee van het American Heart Association beveelt bij een te hoog homocysteïne aan om dagelijks 2,5 mg foliumzuur, 0,5 mg vitamine B-12 en 25 mg vitamine B6 bij te suppleren. Dit komt bovenop een gezonde voeding, indien aanwezig. Met voeding en suppletie is dus veel mogelijk, zowel preventief als curatief.

De kennis uit dit artikel is onder andere afkomstig uit onze deelcursussen Orthomoleculaire Voedingsleer en Orthomoleculaire Gezondheidsleer. Samen met Evolutionaire Gezondheidsleer leiden deze deelcursussen op tot Orthomoleculair Therapeut volgens de klinische PNI.

Bronnen

[1] Blacher J, Safar ME. Homocysteine, folic acid, B vitamins and cardiovascular risk. J Nutr Health Aging 2001;5(3):196-9.

[2] Refsum H. Folate, vitamin B12 and homocysteine in relation to birth defects and pregnancy outcome. Br J Nutr 2001 May;85 Suppl 2:S109-13.

[3] Uffe Ravnskov et al., Lack of an association or an inverse association between low-density-lipoprotein cholesterol and mortality in the elderly: a systematic review, BMJ Open  2016;6:e010401

[4] Wald DS, Law M, Morris JK. Homocysteine and cardiovascular disease: evidence on causality from a meta-analysis. BMJ 2002 Nov 23;325(7374):1202.

[5] http://www.naturafoundation.nl/monografie/Foliumzuur.html

[6] rush.edu/news/pressreleases/mediterranean-diet-associated-slower-rate-cognitive-decline