Vitamine D-tekort bij menstruatiestoornissen

Een gemiddeld menstruatiecyclus duurt 28 dagen. Maar bij vrouwen met een onregelmatige cyclus kan dit voorspelbare patroon ontregeld zijn. Een onregelmatige cyclus wordt ook wel oligomenorroe genoemd. Veel verschillende factoren zijn al in verband gebracht met een onregelmatige cyclus, waaronder stress, eetstoornissen en overgewicht. Daarnaast blijkt dat een vitaminetekort er mogelijk ook iets mee te maken zou kunnen hebben. Hoe dat zit leest u in dit artikel. 

Wat is een onregelmatige menstruatiecyclus? 

In de eerste periode tijdens de puberteit is de menstruatie vaak onregelmatig. Na een paar jaar wordt de menstruatiecyclus bij de meeste jonge vrouwen regelmatiger. Maar bij sommige vrouwen is de menstruatiecyclus helemaal niet zo regelmatig, en is het elke maand weer afwachten wanneer de menstruatie begint. Als de menstruatie na de puberteit niet regelmatiger wordt dan spreken we van primaire oligomenorroe. Als vrouwen pas op latere leeftijd een onregelmatige menstruatie ontwikkelen dan wordt dit ook wel secundaire oligomenorroe genoemd.  

Hoe ontstaat een onregelmatige menstruatiecyclus? 

Tijdens de puberteit en gedurende de menopauze hebben vrouwen vaker last van een onregelmatige cyclus, dit wordt vaak veroorzaakt door veranderingen in de hormoonhuishouding. Anderzijds kan een onregelmatige cyclus ook veroorzaakt worden doordat de geslachtsorganen, niet goed functioneren [1].  

Hoe herken je een onregelmatige menstruatiecyclus? 

Bij een onregelmatige menstruatie is het begin en eind van een menstruatiecyclus niet meer te bepalen. Vrouwen kunnen onregelmatige menstruaties hebben en bloed verliezen tussen menstruaties. Soms gaat een onregelmatige cyclus gepaard met andere symptomen zoals een menstruatieduur van langer dan 7 dagen, of meer bloedverlies dan normaal.  

U krijgt inzicht in de regelmatigheid van uw cyclus door een menstruatiekalender bij te houden. Op de kalender houdt u bij wanneer bloedingen optreden en of dit mogelijk gerelateerd is aan bepaalde omstandigheden zoals stress. Bij een normale menstruatie zitten er gemiddeld achtentwintig dagen tussen de eerste dag van de ene menstruatie en de eerste dag van de volgende menstruatie. Gemiddeld duurt de menstruatiecyclus 28 dagen. 

Welke factoren hebben invloed op de menstruatiecyclus? 

Een onderzoek toonde aan dat een laag vitamine D3-gehalte een risicofactor is voor een onregelmatige menstruatie [2]. Andere factoren die de hormoonwaarden en daarmee de menstruatiecyclus kunnen beïnvloeden, zijn gewichtsschommelingen, zeer intensief sporten, stress, medicijngebruik en ziekte [1]. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat vrouwen met een hoger BMI vaker onregelmatig ongesteld zijn [3]. Een onregelmatige cyclus komt ook vaker voor bij vrouwen met depressies, diabetes en de ziekte van Graves [3]. Twijfelt u over uw menstruatiecyclus? Raadpleeg dan altijd een gezondheidsprofessional.  

Vitaminetekort als risicofactor voor een onregelmatige menstruatiecyclus? 

Lagere vitamine D3-bloedwaarden waren geassocieerd met onregelmatige menstruatiecycli, zo bleek uit een onderzoek waaraan 636 vrouwen deelnamen. De vrouwen waren tussen de 30 en 49 jaar oud. Acht procent van de vrouwen had een onregelmatige menstruatiecyclus, 29 procent een korte cyclus van minder dan 25 dagen en 11 procent van de vrouwen had een lange menstruatiecyclus van meer dan 32 dagen. Alle deelnemers lieten hun vitamine D3-bloedwaarden meten en kregen een vragenlijst waarin hun reproductieve en gynaecologische status werd vastgelegd [2].  

Vitamine D-tekort beïnvloedt menstruatiecyclus 

De onderzoekers vonden een duidelijke relatie tussen de regelmatigheid van de menstruatiecyclus en de vitamine D-waarden. Vrouwen met vitamine D-waarden beneden de 20 ng/mL (50 nmol/mL) hadden bijna 2,5 keer zo veel kans op een onregelmatige cyclus dan vrouwen met hogere vitamine D-waarden [2]. Er werd geen verband gevonden tussen een lange of korte menstruatiecyclus en de vitamine D-waarden. 

Uit eerder onderzoek bleek al dat er bij diverse gynaecologische aandoeningen sprake is van lage vitamine D-gehaltes. Bijvoorbeeld bij premenstrueel syndroom, pijnlijke menstruatie, vervroegde overgang, een vleesboom en vaginale infecties [4]. Nu blijken tekorten ook bij onregelmatige menstruatie vaker voor te komen. 

Rol van vitamine D3 bij de vruchtbaarheid 

Dierstudies toonden al eerder aan dat vitamine D een belangrijke rol speelt bij de voortplanting en vruchtbaarheid [4]. Bij vrouwelijke dieren wordt de vitamine D-receptoren onder andere gevonden op cellen in de baarmoeder, eileider en eierstok, borstklier en placenta. Een vitamine D-tekort bij knaagdieren leidde tot een beduidende reductie van de vruchtbaarheid, levensvatbaarheid van het embryo en gezondheid van het nageslacht. Het exacte mechanisme wordt nog volop onderzocht, maar mogelijk heeft vitamine D een rol bij de oestrogeensignaaltransductie en de expressie van het hormoon AMH [4]. Ook bij de mannelijke vruchtbaarheid speelt vitamine D een rol. Zo is een goede vitamine D-status mogelijk gerelateerd aan een hogere spermakwaliteit [5]. Vitamine D heeft dus invloed op de vruchtbaarheid bij vrouwen én bij mannen en kan daarom mogelijk bijdragen aan een succesvolle voortplanting. 

Kennis in de praktijk 

Een onregelmatige menstruatiecyclus kan verschillende oorzaken hebben waaronder fluctuaties in de hormoonwaarden door medicijngebruik, stress, gewichtsschommelingen en ziekte. Daarnaast toonde onderzoek aan dat vrouwen met een onregelmatige cyclus vaker lage vitamine D3-bloedwaarden hebben. Vitamine D speelt onder andere een belangrijke rol bij de hormoonhuishouding, wat de menstruatiecyclus kan beïnvloeden. Vitamine D3-suppletie kan uitkomst bieden om de vitamine D-waarden te verhogen. Om de vitamine D-status te verbeteren is een dosering van 50 tot 75 mcg vitamine D3 per dag voldoende.  

Referenties 

1. Amenorroe en oligomenorroe | Huisarts & Wetenschap [Internet]. [geciteerd 18 augustus 2021]. Beschikbaar op: https://www.henw.org/artikelen/amenorroe-en-oligomenorroe
2. Jukic AMZ, Steiner AZ, Baird DD. Lower plasma 25-hydroxyvitamin D is associated with irregular menstrual cycles in a cross-sectional study. Reprod Biol Endocrinol. 11 maart 2015;13:20.
3. Bae J, Park S, Kwon J-W. Factors associated with menstrual cycle irregularity and menopause. BMC Womens Health. 6 februari 2018;18(1):36.
4. Luk J, Torrealday S, Neal Perry G, Pal L. Relevance of vitamin D in reproduction. Hum Reprod Oxf Engl. oktober 2012;27(10):3015–27.
5. Blomberg Jensen M, Jørgensen A, Nielsen JE, Bjerrum PJ, Skalkam M, Petersen JH, e.a. Expression of the vitamin D metabolizing enzyme CYP24A1 at the annulus of human spermatozoa may serve as a novel marker of semen quality. Int J Androl. augustus 2012;35(4):499–510.