Zijn multivitaminen geldverspilling?

Regelmatig verschijnen er berichten in de media dat het nemen van een multivitamine onzin zou zijn. Het Voedingscentrum stelt zelfs dat mensen alleen de Schijf van Vijf hoeven te volgen om gezond te blijven. We leggen je graag uit waarom dat niet zo is.

In 2013 schreven wetenschappers in het wereldwijd hoog aangeschreven Annals of Internal Medicine: “Suppletie met de meeste vitaminen en mineralen biedt bij volwassenen die gezond eten geen duidelijk voordeel en zou zelfs schadelijk kunnen zijn.” [1]

Het steekt regelmatig de kop op in de media: als we zouden eten volgens de Schijf van Vijf, zou niemand meer een multivitamine nodig hebben. De Schijf van Vijf is gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad. Wie voldoet er eigenlijk aan deze richtlijnen? Hoeveel mensen kunnen we classificeren als “volwassenen die gezond eten”?

Slechts 25 procent eet ‘gezond’

Ongeveer een kwart van de bevolking voldoet aan de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad, blijkt uit onderzoek van het CBS uit 2015[2]. Nederlanders eten dus onvoldoende groente en fruit om in hun dagelijkse behoefte aan vitaminen en mineralen te voorzien. Datzelfde geldt in de VS, waar het geciteerde artikel vandaan komt.

Er was veel kritiek op het artikel in de Annals of Internal Medicin. "Het is geen geheim dat consumenten in dit land niet de aanbevolen hoeveelheid nutriënten binnenkrijgen uit de voeding alleen. Multivitaminen en mineralen zijn een betaalbaar alternatief", stelden bijvoorbeeld enkele wetenschappers van onderzoeksbureau globalresearch[3].

Daarbij komt dat ook wie ‘gezond’ eet – dus volgens de Richtlijnen Goede Voeding – niet per definitie genoeg nutriënten binnenkrijgt. Dit komt onder andere door verarming van landbouwgrond, selectie en manipulatie van gewassen, het onrijp plukken van fruit en de eenzijdige voeding/beperkte bewegingsruimte van kippen, varkens en koeien. Hierover lees je meer in onze whitepaper ‘basissuppletie\'.

Verwarrende berichtgeving

Maar wat is nu de oorzaak van dit soort berichten? We zouden toch moeten kunnen aannemen dat ze gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek? Dat is inderdaad het geval, maar het probleem is dat er weinig goed wetenschappelijk onderzoek naar multivitaminen wordt gedaan. “Er is al veel onderzoek gedaan naar de effecten van één of twee vitaminen [...] maar de effecten van meerdere vitaminen zoals in een multivitamine zijn nog niet zo goed onderzocht”, zeggen onderzoekers [6]. De resultaten zijn bovendien vaak tegenstrijdig, mede omdat bij elk onderzoek weer andere multivitaminen worden gebruikt.

Slechte therapietrouw

Een belangrijk probleem is de slechte therapietrouw. Net als bij medicijnen geldt, dat de therapietrouw bij voedingssupplementen te wensen overlaat. Tussen de 30 en 60 procent van de mensen neemt geadviseerde vitaminen en/of medicijnen niet of niet op tijd in[4]. Dit gebeurt net zo goed in een onderzoekssetting[3]. Therapie-ontrouw zorgt ervoor dat de gemeten resultaten geen benadering zijn van de werkelijkheid. Wanneer men op basis van dergelijk onderzoek conclusies en adviezen publiceert, zorgt dit dus altijd weer voor verwarring.

Laag gedoseerde supplementen

Een ander groot probleem is het gebruik van laag gedoseerde voedingssupplementen. Bij een groot onderzoek bij mannen werd geen significant verband gevonden tussen cognitieve functie en het gebruik van multivitaminen[3]. Echter, de gebruikte multivitamine bevatte slechts 25 mcg B12 en 20 mcg selenium, respectievelijk een vitamine en een mineraal die juist in hogere doseringen belangrijk zijn voor een normale hersenstofwisseling. Zelfs de onderzoekers gaven toe dat er “wellicht te lage doseringen zijn gebruikt”[3].

Goed wetenschappelijk onderzoek naar multivitaminen

Gelukkig is er ook goed opgezet wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het gebruik van multivitaminen. Hieronder een klein aantal met opzienbarende resultaten.

• In een onderzoek onder 344 Amerikaanse vrouwen die zwanger wilden worden, bleek dat het dagelijks gebruik van een multivitamine het risico op een miskraam sterk kon verminderen. Bij vrouwen die vóór de conceptie een multivitamine gebruikten was de risicovermindering gemiddeld 55% vergeleken met vrouwen die géén multivitamine gebruikten. Wanneer de vrouwen tijdens de zwangerschap doorgingen met het slikken van een multivitamine was er zelfs 79% minder risico op een miskraam.[5]

• In een dubbelblinde, placebogecontroleerde klinische trial met meer dan 200 gezonde volwassenen werd na twee maanden aangetoond dat personen die multivitaminen namen in plaats van placebo zich minder vermoeid voelden tijdens cognitieve tests en daar ook beter op presteerden. Ook was de multivitaminegroep na twee maanden sneller in het oplossen van wiskundige vraagstukken dan placebo.[6]

• Een andere dubbelblinde, placebogecontroleerde studie keek 8 weken lang naar multivitaminegebruik onder 50- tot 74-jarigen. Uitkomst was dat multivitaminen bepaalde aspecten van het geheugen significant verbeterden. De onderzoekers concludeerden dat al snel na aanvang van suppletie voordelen zichtbaar zijn op risicofactoren voor cognitieve achteruitgang.”[7]

Conclusie? Multivitaminen zijn zeker geen geldverspilling, eerder een essentiële aanvulling op elk (gezond) voedingspatroon. Daarom bevelen we altijd een goede, brede multivitamine aan als basissuppletie. Daarbij is het wel belangrijk dat de nodige vitaminen en mineralen in voldoende hoge dosering en goed opneembare vorm aanwezig zijn voor een optimaal resultaat.

Bronnen

1. Grodstein F, O’Brien J, Kang JH, et al. Long-Term Multivitamin Supplementation and Cognitive Function in Men: The Physicians’ Health Study II. Annals of Internal Medicine. 2013;159(12).
2. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2015/17/nederland-eet-onvoldoende-groente-fruit-en-vis
3. http://www.globalresearch.ca/flawed-research-used-to-attack-multivitamin-supplements/5365047
4. http://www.pwnet.nl/geen-categorie/nieuws/2012/6/therapie-ontrouwheid-kost-nederland-miljarden-1015923
5. Buck Louis GM, Sapra KJ, Schisterman EF, Lynch CD, Maisog JM, Grantz KL, et al. Lifestyle and pregnancy loss in a contemporary cohort of women recruited before conception: The LIFE Study. Fertil. Steril. 2016 Jul;106(1):180–8. PubMed:
6. Haskell CF, Robertson B, Jones E, et al. Effects of a multi-vitamin/mineral supplement on cognitive function and fatigue during extended multi-tasking. Human Psychopharmacology. Aug 2010;25(6):448-461.
7. Harris E, Macpherson H, Vitetta L, Kirk J, Sali A, Pipingas A. Effects of a multivitamin, mineral and herbal supplement on cognition and blood biomarkers in older men: a randomised, placebo-controlled trial. Human Psychopharmacology. Jul 2012;27(4):370-377.