Vijf voor je lijf: suppletie bij burn-out
Burn-out is geen ziekte, maar een probleem in de sociale aanpassing. Met dit inzicht kun je op twee manieren omgaan: de druk uit de omgeving verminderen, of de adaptogene capaciteit verhogen. Voor dat laatste bestaan enkele interessante vitaminen, mineralen en adaptogene kruiden.
1. Adaptogene kruiden
Adaptogene kruiden ondersteunen de orgaanfuncties en -systemen bij het behoud en herstel van de homeostase. Er zijn drie soorten adaptogenen:
- De adaptogenen met fenolen die lijken op catecholamines. Deze hebben waarschijnlijk een positief effect op het sympatho-adrenale systeem, dus op een vroeg stadium van de stressrespons (Eleutherococcus senticosus, Rhodiola rosea, Schizandra chinensis).
- De adaptogenen met tetracyclische triterpenen. Deze lijken op corticosteroïden en dempen het stress-systeem waardoor overprikkeling door stressoren tegen wordt gegaan (Bryonia alba, Ashwagandha, Panax ginseng, Eleutherococcus senticosus).
- De adaptogenen met oxylipinen. Deze lijken op leukotriënen en lipoxines, die het immuunsysteem verbeteren (Bryonia alba, Glycyrrhiza glabra).
Adaptogene kruiden zijn dus te gebruiken bij stress, vermoeidheid en uitputting en om in werk en sport tot betere prestaties te komen. Ze helpen om vitaal en energiek te worden, de stemming te verbeteren en brengen uw cliënt lichamelijk en geestelijk meer in balans.
2. Magnesium
Magnesium is een activator in meer dan 300 metabolische reacties, waaronder (an)aerobe energieproductie, synthese van eiwit en nucleïnezuur, celgroei en -deling en bescherming van celmembranen. Als calciumantagonist reguleert het de neurotransmitters, spiercontractie en –ontspanning en heeft zo een positief effect op onder meer mentale functies, (hart)spierfunctie, neuromusculaire aansturing, spiertonus en bloeddruk.
Tijdens stressvolle periodes scheidt het lichaam extra veel magnesium uit. Wanneer dit leidt tot een magnesiumtekort, kan het afwijkingen in het metabolisme en immuunsysteem veroorzaken en op den duur zelfs leiden tot neuromusculaire en psychiatrische symptomen. Magnesium heeft invloed op de systemen die bij chronische stress en depressie ontregeld raken. Het werkt als antidepressivum. In de hersenen ondersteunt magnesium de cognitieve functies, zoals het geheugen en het concentratievermogen. Het heeft een angst-remmende werking, die deels samenhangt met de ontspannende werking van magnesium op het musculaire systeem en de regulerende werking op neurotransmitters.
U leest meer over magnesium en energie in onze monografie Magnesium.
3. Zink
Zink maakt deel uit van allerlei enzymsystemen en is noodzakelijk voor alle celgroei- en differentiatieprocessen. Zink is een cofactor voor het enzym delta-6-desaturase, actief bij de synthese van vetzuren en aanwezig in onder andere de membranen van hersencellen. Tevens reguleert zink immuno- en neurotransmitters, waardoor het immunologische- en gedragsparameters beïnvloedt. De zinkstatus is elke dag opnieuw afhankelijk van de inname, omdat het lichaam geen opslagplaats heeft. Stress, roken en alcoholgebruik bevorderen de zinkuitscheiding. Ook fytaten, oxalaten, tanninen, ijzer en calcium kunnen zinkopname verhinderen. Zinkdeficiëntie vermindert de weerstand. Eiwitrijk voedsel is in het algemeen een rijke natuurlijke bron van zink. Zinksuppletie kan onder andere positieve effecten hebben op stress, verminderde weerstand en psychosociale problemen.
U leest meer over zink in onze monografie Zinkmethionine.
4. Co-enzym Q10
Q10 is essentieel voor de productie van energie (ATP) in de mitochondriën. Co-enzym Q10 (in de vorm van ubiquinol) is een krachtige vetoplosbare antioxidant en radicaalvanger en beschermt het lichaam tegen schade door oxidatieve stress. Bovendien draagt ubiquinol bij aan de recycling van andere antioxidanten. Een tekort aan co-enzym Q10 verlaagt dan ook de weerstand. Ubiquinolsuppletie verlaagt de serum gamma-glutamyltransferase activiteit, met een verminderd risico op ontsteking, oxidatieve stress, diabetes type 2, verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten tot gevolg. Bovendien verbetert Q10 de mitochondriale energieproductie en geeft verlichting bij vermoeidheid en depressie. Het effect van ubiquinol is dosisafhankelijk.
U leest meer over Q10 en energie in onze monografie Ubiquinol
5. B-complex
B-vitaminen katalyseren als co-enzymen allerlei biochemische reacties. Veel van deze reacties hebben betrekking op de omzetting van voedsel in energie, maar de B-vitaminen zijn eveneens belangrijk bij andere reacties. Thiamine (B1), Niacine (B3) en Methyl- en adenosylcobalamine (B12) zijn onder andere belangrijk voor de hersenen en het zenuwstelsel. Choline (B4) is een precursor van een belangrijkste neurotransmitter binnen het parasympatische zenuwstelsel. Het is van belang voor rust en herstel van het lichaam. Pantotheenzuur (B5) reduceert stress.
Actief Folaat (B11) regelt methylatieprocessen, verstoring kan gedragsstoornissen en dementie tot gevolg hebben. De B-vitaminen zijn dus belangrijk voor het functioneren van het zenuwstelsel en brengen vaak verlichting aan gestreste en vermoeide personen, bovendien hebben ze een positief effect op onrust, geïrriteerdheid, nervositeit, depressie en slapeloosheid. De B-vitaminen werken samen in een complex en zijn voor hun individuele taken sterk van elkaar afhankelijk. Het verdient dus aanbeveling om ze altijd samen te geven.
U leest meer over B-vitaminen in onze monografie Vitamine B-complex algemeen.
Bovenstaande vijf suppletietips moeten overigens niet gezien worden als monotherapie. Voeding, beweging, ademhaling en bioritme spelen allemaal een rol in de aanzet, aard en duur van de symptomen. Met behulp van cognitieve therapie of andere psychosociale interventies – zoals een familieopstelling – kan daarbij worden gewerkt aan onderliggende factoren, zoals niet-adaptief perfectionisme en een onrealistisch verwachtingspatroon. Kortom: suppletie is belangrijk, maar alleen met een goed doordachte totaaltherapie pak je burn-out werkelijk succesvol aan.
Bronnen
Jiménez-Fernández S et al. Oxidative Stress and Antioxidant Parameters in Patients With Major Depressive Disorder Compared to Healthy Controls Before and After Antidepressant Treatment: Results From a Meta-Analysis. The Journal of Clinical Psychiatry, Published 2015. doi: 10.4088/JCP.14r09179
http://www.naturafoundation.nl/?objectID=147
(http://www.naturafoundation.nl/monografie/Vitamine_B_complex_algemeen.html)
(http://www.orthokennis.nl/artikelen/ubiquinol-eerste-klas-co-enzym-q10)
(http://www.naturafoundation.nl/monografie/Magnesium.html)
http://www.naturafoundation.nl/monografie/Zink_zinkmethionine.html)
